خردگرایی چیست؟
خردگرایی چیست؟((Rationalism))
نگاهی اِجمالی به خردگرایی
و چه سودی برای ما دارد و چگونه میتوانیم از آن برای پیش برد حقایق استفاده کنیم؟
آیا خردگرایی ومذهب با هم درتضادند؟
پذیرش خردگرایی، قضایا و ابهامات موجود در مسائل را مورد برسی قرار میدهد. خرد برای پذیرایی از تمامی سوالات و ابهامات موجود میباشد و شناخت آن از لحاظ خرد کسب معرفت است زیرا یک فرد خردگرا به سبکی با مسائل روبه رومیشود که دید مطلقی ندارد. خرگرایی معمولاً در برابر دین خویی و پذیرش وحی و مفاهیم عرفانیی از را منطق و عقل وارد میشود و هیچ گاه معقوله ای را 100%درست یا غلط نمیپندارد.
به ادامه مطلب مراجعه کنید...
خردگرایی یک نظام فکری میباشد و انسان را برای درست اندیشیدن و تصمیم گیری عاقلانه آماده میسازد. خردگرایی همیشه خود را از عقاید و تفکرات قدیمی به دور میدارد و خود را هم تراز و دوست دار تجربه گرایی میداند زیرا تجربیات و آگاهی های نوین را جایگزین افکار و عقاید دیرین خود میکند ودرمواردی نیز افکار و عقاید نوین پوچ را با تجربیات موجود نقض میکند. یک فرد خردگرا میتواند تجربه گرانیز باشد و بدوراز باور نیست که فرد تجربه گرا خود را خردگرا ننامد زیرا در طول عمربشریت و با علوم و دانش فراوان توانسته همیشه و در همه مراحل بهترین گزینه برای حفظ جبهه خود شود.
یک خردگرا هیچ حقایقی را بصورت مطلق و 100%قبول نمیکند و همیشه شکی برای منحل و معلق قرار دادن میگذارد و در تمامی مراحل خطا را در اندیشه خود را میدهد حتی تفکری ناب و شکیل،و خود را دچار چارچوب نمیکند و مکتب بخصوصی را برنمیگزیند و نسبت به تفکرش و اندیشه اش همیشه موشکافانه و خلاقانه تصمیم منطقی و عقلانی میگیرد.
خردگرایان از واقعیت ها فرار نمیکنند و خود را مختص چارچوب های موجود نمیکنند زیرا عقایدی را بر میگزینند که از فیلتر خرد خود گذر کند با اینکه ("خرد" خود گزینه مطلق نیست).
میتوان گفت که خردگرایان تفاوت هایی نیز با هم دارند و فیلتر و خرد هرکسی نسبت به تجربیات موجود و منطق عقلی خود بوده و هست یکی از خصوصیات فردخردگرا این میباشد که حتی نسبت به خردگرایی خود نیز بصورت خرگرایی نگاه میکند و در صورتی که در تفکرات خود به پوچی و به مرحله غیر عقلانی بربخورد حتی حاضر به ترک خردگرایی و سوق پیدا کردن به سوی مکتب بهتری میباشد. یک خردگرا نیاز نیست که مثل خردگرایان دیگرپایبند مکتب خاصی همچون دین باشد زیرا یک خردگرا نمیتواند مسئله ای را بدون شک بداند و بدون هیچ تحقیق و تفکری حتی با تفکر و تحقیق بعمل آمده خود را تسلیم مذاهب کند.
"یک خردگرا هیچ گاه یک مطلق گرا نیست و نخواهد بود"
و در اینجا میخواهم مثالی بزنم در مورد اسلام که در این روزها باب میل خیلیها هست و میگویند و ادعا دارند که خردگرا هستند ولی اگر به پاراگراف قبل برگردیم میبینیم که هیچ مسلمانی و هیچ دینی نمیتواند خود را در حیطه خردگرایی جای دهد چون یک فرد اگرمذهبی را جایگزین سیستم فکری خود بکندباید از اصول و قوانین موجود اطاعات کند و طبق خواسته آن مذهب پیش برود و این خود راهی است برای جدایی از خرد.
میتوان خردگرایی را اینگونه مثال زد یک ماهی و اقیانوسی بی انتها که همیشه ماهی در تفکرش میخواهد به انتهای اقیانوس و یک سبک زندگی جدید و تفکری نوین دست یابد،ولی ماهی کوچک ما کجا و اقیانوسی به این بزرگی کجا(تفکر بی انتها). خب در این صورت یک فرد مذهبی و دیندار همیشه به چون و چرای مسائل نگاهی موشکافانه ندارد و قوانین دین را سرلوحه خود قرار داده و نمیتواند از قوانین موجود دست بکشد و میگوید چیزی که در قوانین آنها آمده 100%درست و زیرپا گذاشتن قوانین ارتداد و کفر گویی است و دراین مواقع نمیتواند به قوانینی که در مذهبش است اشکال وارد سازد.واز روی احساس قبول میکند که اصلا هم مورد قبول و عقلانی نیست حتی برایش خیلی مهم نمیباشد یا بقولی نمیتواند از خود بپرسد که چرا در دین من(اسلام)اختیار کردن 4زن اشکالی ندارد یا نمیگوید چرا 4نه بگذار5، 3 یا کم و بیشتر پس در این صورت هیچ گاه هیچ مکتبی چه دین چه ایسم های موجود و قوانین موجود هر کشور را نمیتوان با خردگرایی هم پیمان کرد زیرا خردگرا برای تمام موارد از خود عملی عاقلانه و منطقی اعمال میکند .
زیرا "برتراند راسل (منطق دان بزرگ تاریخ) میگوید :من حاظرنیستم برای عقایدم کشته شوم،زیرا ممکن است عقاید من اشتباه باشد".
پس بهتر است که: دیدگاهمان را معطوف به مسائل خردمندانه کنیم نه مطلق و مقدس شمردن که یکی از معضلات و مشکلات عصر بشیرت میباشد که مدتهاست دانشمندان و فلافسفه بزرگ تلاش بر نابودیش کرده اند ولی باز گوشه کنار دنیا هنوز هم که هنوز است دوباره مردم بسوی مقدس گرایی سوق پیدا میکنند که این خود مسئله ای جداست و از آن چشم پوشی میکنیم ولی هرگاه توانسیتم به مقدس گرایی پشت کنیم میتوانیم دریچه جدیدی بسوی مسئله باز کنیم و آن را به نام*خردگرایی*نام گذاری کنیم،هیچگاه در اشتباه نباشید که اگر این روش را پیش گرفتید یک خردگرا نیستید زیرا خردگرایی از آغاز تفکر و شک کردن شروع میشود و همیشه باید این احتمال را بدهید که من اشتباه میکنم بجاى اینکه خود را همیشه قبول کنید.
گردآورنده و ویرایش: "پیچگاژ"
دریافت مقاله
نسیم